Kolor: -żółty, ścieżka dydaktyczna oznaczona w terenie piktogramami na drzewach – biały kwadrat z żółtym paskiem biegnącym po przekątnej z lewego górnego rogu do prawego dolnego.
Nazwa: Ścieżka dydaktyczna „Dobre-Podgórz”
Ranga: lokalna
Dystans: 6,5 km
Stopień trudności: trasa łatwa
Punkty startowe:
Początek: 51o16’10,9”N, 021o53’56,5”E miejscowość Dobre przystanek PKS
Koniec: 51o16’10,9”N, 021o53’56,5”E miejscowość Dobre szkoła podstawowa
Początek: 51o16’10,9”N, 021o53’56,5”E miejscowość Dobre przystanek PKS
Koniec: 51o16’10,9”N, 021o53’56,5”E miejscowość Dobre szkoła podstawowa
Przebieg trasy:
Dobre - rezerwat „Skarpa Dobrska” (tzw. „Kosmolana Góra”) - Podgórz - Dobre
Krótka charakterystyka ścieżki:
Ścieżka dydaktyczna wytyczona jest na terenie rezerwatu „Skarpa Dobrska”. Rezerwat ten słynie z wąwozów, które są jednymi z najgłębszych tego typu form w Polsce. Ich głębokość dochodzi do 40 metrów. Mogły się one rozwinąć dzięki zalegającej tu dużej miąższości skał lessowych. Osobliwością tego rezerwatu są również występujące na stromych, wapiennych i lessowych zboczach murawy kserotermiczne. Z „Kosmolanej Góry” rozpościera się przepiękny widok na Kotlinę Chodelską, Małopolski Przełom Wisły oraz na znajdujący się po przeciwnej stronie Wisły zamek w Janowcu. Przy dobrej widoczności można zobaczyć Góry Świętokrzyskie.
Opracował:
Jacek Rosły
Szczegółowy opis:
Trasa ma długość około 6,5 km. Przejście proponowanej ścieżki umożliwi nam poznanie rezerwatu krajobrazowego „Skarpa Dobrska”, interesującej budowy geologicznej, skał węglanowych, lessu, form erozji wąwozowej i sufozji. Czekają nas niezwykłe atrakcje widokowe, które długo pozostaną w pamięci. Czas potrzebny na przejście to 2 - 2,5 godziny. Dojazd autobusem PKS z Puław przez Kazimierz Dolny do Wilkowa, Lasu Dębowego lub Braciejowice oraz z Opola Lubelskiego przez Wilków do Zagłoby lub do Kazimierza Dolnego i Puław.
Wędrówkę rozpoczynamy przy przystanku autobusowym PKS we wsi Dobre, kierując się na północ drogą przebiegającą przez wioskę. Po prawej ręce mijamy budynek szkoły, przed ogrodzeniem którego znajduje się tablica informacyjna o rezerwacie „Skarpa Dobrska”. Warto zatrzymać się na chwilę przy niej, aby bliżej poznać ten chroniony teren i zwrócić baczniejszą uwagę na architekturę wioski. Idąc przez wieś Dobre zauważymy chylące się stare chałupy, niekiedy pokryte strzechą. Uwagę naszą zwrócą ciekawe elementy zdobnicze znajdujące się na ścianach szczytowych, okiennicach i w obramieniach okien (nadokiennikach podokiennikach). Do wznoszenia domów używano budulca, którego dostarczała sama przyroda - drewno, słomę oraz miejscowy kamień. Na terenie Powiśla charakterystyczne było stosowanie do budowy domów i obiektów gospodarczych białych skał węglanowych z wykorzystaniem cegły do obramień drzwi i okien. Szczególnie w ciągu ostatnich stu lat.
Droga biegnąca wzdłuż Dobrego skręca w lewo, na północny-zachód, a my obok krzyża kierujemy się w prawo, w stronę wylotu wąwozu. Zauważymy, że poziom drogi jest wyższy w stosunku do otoczenia. Znajdujemy się bowiem na stożku napływowym, uformowanym u wylotu wąwozu z materiału wyniesionego z jego zlewni. Po przejściu około 250 m skręcamy w lewo, pnąc się na krawędź. Droga w dolnej partii skarpy wcina się w białe, węglanowe skały podłoża.
Obok tablicy z napisem: „Rezerwat przyrody prawem chroniony” opatrzony godłem państwowym zatrzymujemy się. Rezerwat Przyrody „Skarpa Dobrska” - jest to rezerwat typu krajobrazowego utworzony został Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 lipca 1991 roku. Obejmuje obszar nieużytków rolnych i pastwiska o powierzchni 39,7 ha. Celem ochrony, obok wybitnych walorów krajobrazowych, które docenić możemy także z odległej perspektywy jest zachowanie ciepłolubnych muraw o charakterze stepów ostnicowych i kwietnych, rzadkich w skali Wyżyny Lubelskiej i całego kraju. Na glebach wytworzonych z lessów, margli i opok marglistych spotyka się tutaj kwitnące wczesną wiosną chronione gatunki: miłka wiosennego, zawilca wielkokwiatowego, wisienkę karłowatą, a także wężymorda stepowego, kosatkę kielichowatą czy stepową trawę - ostnicę włosowatą - osiągającą wysokość do 1 m o plewkach zakończonych silnie zondulowanymi włoskami. Mocno erodowane powierzchnie zwietrzałych, mniej odpornych skał węglanowych typu margli i kredy piszącej, które mają swoje wychodnie w dolnej partii stoku, zajmują płaty rzadkiego omanu wąskolistnego. Na zasobnych w węglan wapnia podłożu zwietrzałych marglii i opok marglistych wykształciły się tutaj płytkie gleby zwane rędzinami. W znacznej mierze, obok cennej roślinności murawowej, stok krawędzi porastają zarośla z dziką różą, berberysem, ligustrem pospolitym, tarniną, które w wyniku naturalnej sukcesji roślinnej stopniowo wypierają cenną roślinność murawową. Stąd, aby zachować enklawy stepu, rezerwat jest rezerwatem częściowym, gdyż niezbędne są pewne zabiegi pielęgnacyjne.
Należy pamiętać, że na terenie rezerwatu zabronione jest wzniecanie ognia, zakłócanie ciszy, zanieczyszczanie terenu, zbiór ziół leczniczych, niszczenie gleby, pozyskiwanie kopalin oraz wykonywanie wszelkich robót ziemnych, dokonywanie nasadzeń drzew i krzewów oraz zaorywanie, polowanie, chwytanie, płoszenie i zabijanie dziko żyjących zwierząt, niszczenie gniazd, wybieranie jaj czy piskląt wszystkich gatunków ptaków.
Pniemy się pod górę. Podłoże zmienia zabarwienie z białego na żółte, nad skałami węglanowymi pojawiają się lessy. Droga coraz głębiej wcina się w podłoże. Wchodzimy w typową głębocznicę lessową. Obserwując strome ściany głębocznicy ruszamy pod górę. W partii wierzchowinowej stopniowo zmniejsza się głębokość formy, a podejście staje się łatwiejsze, dzięki łagodniejszemu nachyleniu dna. W pewnym momencie zauważymy po prawej ręce, na lewym zboczu wyraźne zagłębienia „nadgryzające” krawędź - są to tzw. formy sufozyjne. Po około 700 m wspinaczki na krawędź dochodzimy do skrzyżowania polnych dróg, osiągając wysokość (bezwzględną) 216 m n.p.m. W ten sposób pokonaliśmy prawie 90 m wysokości względnej. Przy krzyżu skręcamy w lewo, na północny zachód. Dalszą drogę będziemy pokonywać lessową wierzchowiną.
Wyżyna Lubelska posiada charakter wybitnie rolniczy. Również w strukturze użytkowania gruntów Kazimierskiego Parku Krajobrazowego wyraźnie przeważają użytki rolne, a dominującym jest rolniczy krajobraz kulturowy. Obserwując różnorodność upraw użytkowanych na żyznych glebach idziemy obok chmielników, plantacji malin, porzeczek, truskawek, aronii i pól wzdłuż strefy krawędziowej Równiny Bełżyckiej, nadbudowanej miąższą pokrywą lessową. Po prawej ręce w oddali dostrzeżemy Zakłady Azotowe i osiedla mieszkaniowe w Puławach. Warto też odszukać w krajobrazie wśród wzgórz kazimierską basztę. W pewnym momencie, patrząc na północ, ujrzymy nadzwyczaj piękną panoramę z ruinami janowieckiego zamku. Po 1250 m marszu po wierzchowinie, droga stopniowo wcina się w podłoże lessowe tworząc głębocznicę. Po dalszych 250 m droga skręca w prawo, północny-wschód. My jednak skręcamy w lewo, na zachód, aby wyjść na wspaniały punkt widokowy. Stojąc na południowo-zachodnim skraju Równiny Bełżyckiej podziwiamy rozległą panoramę Kotliny Chodelskiej, Małopolskiego Przełomu Wisły Wzniesień Urzędowskich i Równiny Radomskiej - już po drugiej stronie rzeki.
Na równinnej Kotlinie Chodelskiej możemy zaobserwować duży udział w strukturze użytkowania gruntów plantacji chmielu i sadów. U stóp Skarpy wije się rzeka Chodelka. Jest to jedna z najdłuższych rzek odwadniających teren powiatu opolskiego. W dali ujrzymy Wisłę - ostatnią tej wielkości dziką rzekę w Europie. Na południu dostrzeżemy północny skłon Wzniesień Urzędowskich, obrzeżających Kotlinę Chodelską, a przy dobrej widzialności, na południowym zachodzie także Góry Świętokrzyskie. Przy sprzyjających warunkach, suchym i nie zanieczyszczonym powietrzu, czytelna jest nawet wieża stacji przekaźnikowej na Świętym Krzyżu (Łyścu - 595 m n.p.m.).
Po dłuższym odpoczynku, nasyciwszy wzrok niezwykłą panoramą, powracamy do głębocznicy o pionowych ścianach, która rozcina północną, akumulacyjną krawędź czapy lessowej. Skręcamy w lewo, w dół, do wsi Podgórz. Północna krawędź porośnięta jest grądem. Po wyjściu z głębocznicy zachwyci nas pejzaż Równiny Bełżyckiej oraz Równiny Radomskiej (po drugiej stronie Wisły) z ruinami okazałej rezydencji magnackiej w Janowcu.
Gwałtownie urywa się zasięg pokrywy lessowej i droga zmienia barwę z żółtej na białą. Na polach pojawiają się okruchy białej skały macierzystej, a poziom próchniczny wskutek erozji jest bardzo płytki. Mamy tutaj przykład gleby zwanej rędziną.
W Podgórzu docieramy do niebieskiego szlaku turystycznego (Annopol - Dęblin). Dalsza wędrówka może przebiegać według dwóch wariantów - przejście z biegiem Wisły do Kazimierza Dolnego (ok. 6 km) lub powrót pod skarpą do Dobrego, do miejsca z którego wyruszyliśmy (ok. 3 km).
Droga biegnąca wzdłuż Dobrego skręca w lewo, na północny-zachód, a my obok krzyża kierujemy się w prawo, w stronę wylotu wąwozu. Zauważymy, że poziom drogi jest wyższy w stosunku do otoczenia. Znajdujemy się bowiem na stożku napływowym, uformowanym u wylotu wąwozu z materiału wyniesionego z jego zlewni. Po przejściu około 250 m skręcamy w lewo, pnąc się na krawędź. Droga w dolnej partii skarpy wcina się w białe, węglanowe skały podłoża.
Obok tablicy z napisem: „Rezerwat przyrody prawem chroniony” opatrzony godłem państwowym zatrzymujemy się. Rezerwat Przyrody „Skarpa Dobrska” - jest to rezerwat typu krajobrazowego utworzony został Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 lipca 1991 roku. Obejmuje obszar nieużytków rolnych i pastwiska o powierzchni 39,7 ha. Celem ochrony, obok wybitnych walorów krajobrazowych, które docenić możemy także z odległej perspektywy jest zachowanie ciepłolubnych muraw o charakterze stepów ostnicowych i kwietnych, rzadkich w skali Wyżyny Lubelskiej i całego kraju. Na glebach wytworzonych z lessów, margli i opok marglistych spotyka się tutaj kwitnące wczesną wiosną chronione gatunki: miłka wiosennego, zawilca wielkokwiatowego, wisienkę karłowatą, a także wężymorda stepowego, kosatkę kielichowatą czy stepową trawę - ostnicę włosowatą - osiągającą wysokość do 1 m o plewkach zakończonych silnie zondulowanymi włoskami. Mocno erodowane powierzchnie zwietrzałych, mniej odpornych skał węglanowych typu margli i kredy piszącej, które mają swoje wychodnie w dolnej partii stoku, zajmują płaty rzadkiego omanu wąskolistnego. Na zasobnych w węglan wapnia podłożu zwietrzałych marglii i opok marglistych wykształciły się tutaj płytkie gleby zwane rędzinami. W znacznej mierze, obok cennej roślinności murawowej, stok krawędzi porastają zarośla z dziką różą, berberysem, ligustrem pospolitym, tarniną, które w wyniku naturalnej sukcesji roślinnej stopniowo wypierają cenną roślinność murawową. Stąd, aby zachować enklawy stepu, rezerwat jest rezerwatem częściowym, gdyż niezbędne są pewne zabiegi pielęgnacyjne.
Należy pamiętać, że na terenie rezerwatu zabronione jest wzniecanie ognia, zakłócanie ciszy, zanieczyszczanie terenu, zbiór ziół leczniczych, niszczenie gleby, pozyskiwanie kopalin oraz wykonywanie wszelkich robót ziemnych, dokonywanie nasadzeń drzew i krzewów oraz zaorywanie, polowanie, chwytanie, płoszenie i zabijanie dziko żyjących zwierząt, niszczenie gniazd, wybieranie jaj czy piskląt wszystkich gatunków ptaków.
Pniemy się pod górę. Podłoże zmienia zabarwienie z białego na żółte, nad skałami węglanowymi pojawiają się lessy. Droga coraz głębiej wcina się w podłoże. Wchodzimy w typową głębocznicę lessową. Obserwując strome ściany głębocznicy ruszamy pod górę. W partii wierzchowinowej stopniowo zmniejsza się głębokość formy, a podejście staje się łatwiejsze, dzięki łagodniejszemu nachyleniu dna. W pewnym momencie zauważymy po prawej ręce, na lewym zboczu wyraźne zagłębienia „nadgryzające” krawędź - są to tzw. formy sufozyjne. Po około 700 m wspinaczki na krawędź dochodzimy do skrzyżowania polnych dróg, osiągając wysokość (bezwzględną) 216 m n.p.m. W ten sposób pokonaliśmy prawie 90 m wysokości względnej. Przy krzyżu skręcamy w lewo, na północny zachód. Dalszą drogę będziemy pokonywać lessową wierzchowiną.
Wyżyna Lubelska posiada charakter wybitnie rolniczy. Również w strukturze użytkowania gruntów Kazimierskiego Parku Krajobrazowego wyraźnie przeważają użytki rolne, a dominującym jest rolniczy krajobraz kulturowy. Obserwując różnorodność upraw użytkowanych na żyznych glebach idziemy obok chmielników, plantacji malin, porzeczek, truskawek, aronii i pól wzdłuż strefy krawędziowej Równiny Bełżyckiej, nadbudowanej miąższą pokrywą lessową. Po prawej ręce w oddali dostrzeżemy Zakłady Azotowe i osiedla mieszkaniowe w Puławach. Warto też odszukać w krajobrazie wśród wzgórz kazimierską basztę. W pewnym momencie, patrząc na północ, ujrzymy nadzwyczaj piękną panoramę z ruinami janowieckiego zamku. Po 1250 m marszu po wierzchowinie, droga stopniowo wcina się w podłoże lessowe tworząc głębocznicę. Po dalszych 250 m droga skręca w prawo, północny-wschód. My jednak skręcamy w lewo, na zachód, aby wyjść na wspaniały punkt widokowy. Stojąc na południowo-zachodnim skraju Równiny Bełżyckiej podziwiamy rozległą panoramę Kotliny Chodelskiej, Małopolskiego Przełomu Wisły Wzniesień Urzędowskich i Równiny Radomskiej - już po drugiej stronie rzeki.
Na równinnej Kotlinie Chodelskiej możemy zaobserwować duży udział w strukturze użytkowania gruntów plantacji chmielu i sadów. U stóp Skarpy wije się rzeka Chodelka. Jest to jedna z najdłuższych rzek odwadniających teren powiatu opolskiego. W dali ujrzymy Wisłę - ostatnią tej wielkości dziką rzekę w Europie. Na południu dostrzeżemy północny skłon Wzniesień Urzędowskich, obrzeżających Kotlinę Chodelską, a przy dobrej widzialności, na południowym zachodzie także Góry Świętokrzyskie. Przy sprzyjających warunkach, suchym i nie zanieczyszczonym powietrzu, czytelna jest nawet wieża stacji przekaźnikowej na Świętym Krzyżu (Łyścu - 595 m n.p.m.).
Po dłuższym odpoczynku, nasyciwszy wzrok niezwykłą panoramą, powracamy do głębocznicy o pionowych ścianach, która rozcina północną, akumulacyjną krawędź czapy lessowej. Skręcamy w lewo, w dół, do wsi Podgórz. Północna krawędź porośnięta jest grądem. Po wyjściu z głębocznicy zachwyci nas pejzaż Równiny Bełżyckiej oraz Równiny Radomskiej (po drugiej stronie Wisły) z ruinami okazałej rezydencji magnackiej w Janowcu.
Gwałtownie urywa się zasięg pokrywy lessowej i droga zmienia barwę z żółtej na białą. Na polach pojawiają się okruchy białej skały macierzystej, a poziom próchniczny wskutek erozji jest bardzo płytki. Mamy tutaj przykład gleby zwanej rędziną.
W Podgórzu docieramy do niebieskiego szlaku turystycznego (Annopol - Dęblin). Dalsza wędrówka może przebiegać według dwóch wariantów - przejście z biegiem Wisły do Kazimierza Dolnego (ok. 6 km) lub powrót pod skarpą do Dobrego, do miejsca z którego wyruszyliśmy (ok. 3 km).
DO ZOBACZENIA NA SZLAKU
Andrzej Pawłowski
Zespół Parków Krajobrazowych
Wyżyny Lubelskiej z/s w Lublinie
Oddział w Kazimierzu Dolnym