Powiat Opolski - opole.lublin.pl

Szlak tematyczny
GRODZISKA NAD CHODELKĄ

Kolor:

Niebieski - szlak tematyczny na odcinku od Chodlika do Podgórza poprowadzony śladem szlaku rowerowego, oznakowanie szlaku rowerowego znakami drogowymi lub piktogramami na drzewach - na białym tle czarny rowerek z niebieskim paskiem lub strzałkami.

Długość:
ok. 15 km

Początek trasy
układ współrzędnych 1992 (EPSG2180) X:374613.23, Y:703793.72, N:51o12’6.58”, E:21o55’5.24” grodzisko w miejscowości Chodlik,

Koniec trasy
układ współrzędnych 1992 (EPSG2180) X:384652.07, Y:701212.18, N:51o17’34.54”, E:21o53’12.67” miejscowość Podgórz, przystanek komunikacji zbiorowej,

Uwagi praktyczne:
Przebieg szlaku tematycznego na odcinku od Chodlika do Podgórza pokrywa się z przebiegiem szlaku rowerowego koloru niebieskiego. Brak odrębnego oznakowania. Trasa na odcinku od Dobrego do Podgórza przebiega drogą gruntową, która po deszczu jest trudna do przejścia.

Krótka charakterystyka trasy

Szlak tematyczny Grodziska nad Chodelką to trasa turystyczna, wzdłuż której na długości ok. 15 km rozlokowane są cztery wczesnośredniowieczne grodziska słowiańskie z VIII-X wieku, oznakowane w terenie tablicami informacyjnymi.

Opracował: Jacek Rosły

Szczegółowy opis trasy
Szlak tematyczny “Grodziska nad Chodelką” to część otwartego muzeum tematycznego, nad którym merytoryczną opiekę sprawuje oddział Grodzisko Żmijowiska. Zakłada on prezentację zachowanych elementów dziedzictwa archeologicznego w miejscu ich występowania, w otoczeniu naturalnego krajobrazu kulturowego i przyrodniczego.
Szlak położony jest w zachodniej części Kotliny Chodelskiej, ok. 10-20 km na południe od Kazimierza Dolnego. Tereny te wchodzą w skład Chodelskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Ich największym walorem są krajobrazy kulturowe zachowane w swej bardzo tradycyjnej formie, wywodzącej się jeszcze ze średniowiecza, związane z kilkusetletnią tradycją tego samego typu gospodarowania.
Walory kulturowe krajobrazu wzbogacają obiekty zabytkowe. Wśród nich naczelne miejsce zajmują zachowane w postaci ziemnych wałów, nasypów lub cypli relikty wczesnośredniowiecznych grodzisk słowiańskich z VIII - X wieku.
Wzdłuż dolnego, 10-kilometrowego odcinka biegu Chodelki zachowało się ich aż cztery: w Chodliku, Żmijowiskach, Kłodnicy i Podgórzu. Odkryte na początku XX wieku, badane przez archeologów od roku 1959 aż po dzień dzisiejszy, obiekty te weszły do literatury przedmiotu jako bardzo istotne dla badań nad wczesnym średniowieczem Polski Środkowowschodniej. W chwili obecnej uznaje się, że jest to największe skupisko wczesnośredniowiecznych założeń obronnych międzyrzecza Wisły i Bugu.
Wszystkim miłośnikom tradycyjnych polskich krajobrazów, a w szczególności pasjonatom najstarszej historii naszych ziem, proponujemy wędrówkę wzdłuż malowniczej rzeki Chodelki, w  trakcie której będziecie Państwo mogli odwiedzić miejsca, gdzie przed ponad 1000 lat mieszkali nasi słowiańscy przodkowie.
Przy każdym z zachowanych w krajobrazie reliktów grodzisk w Chodliku, Żmijowiskach, Kłodnicy i Podgórzu znajdują się tablice informacyjne, zawierające informacje o stanie badań i wiedzy o tych obiektach.

Chodlik – gród plemienny z VIII-X wieku, stanowiący centrum ośrodka centralnego słowiańskiej wspólnoty opolnej. Otoczony potrójną linią wałów ziemno-drewnianych, po których do dziś zachowały się ziemne nasypy dochodzące do wysokości 2,5 m. Nasypy te kryją w sobie pozostałości skomplikowanych i potężnych niegdyś konstrukcji drewnianych. Podziw wzbudza ogrom założenia, którego średnica przekracza 300 m. Wewnątrz grodu, na majdanie, znajdowały się drewniane budowle mieszkalne o konstrukcji zrębowej, wyposażone w kamienne paleniska. W centrum majdanu odkryto pozostałości studni o drewnianej cembrowinie, zbudowanej  w 725 lub 945 r.

Żmijowiska –  siedziba jednego z oddziałów Muzeum Nadwiślańskiego to relikty małego gródka z IX-X wieku o zaledwie 30 metrowej średnicy. Ufortyfikowany pierwotnie wzniesionym w 888 roku systemem obronnym składającym się z wału ziemno-drewnianego, zasieku, dwóch rowów, oddzielonych „przedwałem” umocnionym drewnianym płotem, podobnym do spotykanych na grodziskach nad Łabą, Odrą i Wartą. Do dziś zachował się jedynie fragment nasypu wału o wysokości ok. 1,5 m. Wyniki badań archeologicznych potwierdzają kontakty jego mieszkańców z terenami położonymi aż nad Dnieprem. Obecnie znajduje się tam częściowa rekonstrukcja grodu, a w odtwarzanych obiektach mieszkalnych utworzony został ośrodek archeologii doświadczalnej.

Kłodnica – mały gród z IX-X wieku, zachowany w postaci wyraźnego kopca, porośniętego dziś sadem. Pierwotnie otoczony wałem ziemnym o średnicy ok. 70 m, wzmocnionym drewnianym przedpiersiem. Prawdopodobnie najmłodsze grodzisko nad Chodelką.

Podgórz – grodzisko wyżynne, położone na wyniosłym cyplu Skarpy Dobrskiej, z którego roztacza się wspaniały widok na dolinę Wisły. Początek jego funkcjonowania datowany jest na VIII-IX wiek, a schyłek ok. wieku  XII. Od południa chronione 80-metrowym urwiskiem, od strony wysoczyzny oddzielone niegdyś wałem i fosą. Badania archeologiczne potwierdziły tu istnienie budowli drewnianej typu ziemiankowego.  W przyszłości Kazimierski Park Krajobrazowy planuje tu organizację terenowego ośrodka edukacji ekologicznej.
Szlak tematyczny "Grodziska nad Chodelką" w roku 2006 włączony został w sieć szlaków rowerowych Powiatu Opolskiego i można go przemierzyć podążając oznakowaną niebieskimi znakami trasą "Dolina Chodelki" (mapa szlaków rowerowych Powiatu Opolskiego w Kazimierzu dostępna na tablicy przy Muzeum Przyrodniczym).

Bliższe informacje na temat szlaku i jego obsługi merytorycznej można uzyskać w Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu Dolnym pod adresem:
Oddział Grodzisko Żmijowiska - biuro
24-120 Kazimierz Dolny, ul. Senatorska 11/13
tel. 81 881 01 04, e-mail: archeologia@kazimierz-muzeum.pl
www.muzeumnadwislanskie.pl

Opracował: Paweł Lis
Muzeum Nadwiślańskie
w Kazimierzu Dolnym
Oddział Grodzisko Żmijowiska