Kolor: Czarny - szlak rowerowy oznaczony w terenie znakami drogowymi lub piktogramami na drzewach - na białym tle czarny rowerek z czarnym paskiem lub strzałkami. Kolor szlaku nie jest związany ze stopniem jego trudności.
Nazwa: „Nitką kolejki wąskotorowej”
Ranga: Ponadlokalna
Dystans: 48 km,
Stopień trudności: trasa łatwa
Rodzaj: Przejazdowy
Rodzaj nawierzchni: asfaltowa 24 km, utwardzona 9 km, gruntowa 15 km
Punkty startowe:
Początek trasy: 51o09’02,1”N, 021o58’46,8”E Opole Lubelskie - stacja kolei wąskotorowej przy ul. Kolejowej.
Koniec trasy: 51o17’04,8”N, 022o07’49,3”E Kębło – kapliczka
Przebieg trasy :
Opole Lubelskie (stacja kolei wąskotorowej) – Grabówka (most na rzece Chodelce) – Darowne – Poniatowa (okolice stacji wąskotorowej) –Kraczewice (Kościół) – Poniatowa (Henin) – Poniatowa (Sporniak) – Rozalin (stacja kolei wąskotorowej) – Kazimierzów (droga wojewódzka) – Pomorze – Chodlik - Karczmiska Pierwsze (Zespół Pałacowo-Parkowy) – Wymysłów (stacja kolei wąskotorowej) – Obliźniak (stacja kolei wąskotorowej) – Zaborze (Szkoła Podstawowa)– Zofianka (las) – Kębło.
Krótka charakterystyka:
Szlak bierze początek przy stacyjce kolejki wąskotorowej w Opolu Lubelskim, przy ul. Kolejowej. Następnie przebiega obok stacji w Poniatowej, Rozalinie, Karczmiskach, Wymysłowie i kończy swój bieg w miejscowości Kębło, łącząc się z czerwonym szlakiem rowerowym „Lublin-Nałęczów-Kazimierz Dolny”. Sąsiedztwo szlaku rowerowego z trasą kolejki wąskotorowej daje możliwość przyjazdu kolejką z Nałęczowa na teren powiatu opolskiego i dalsze zwiedzanie okolic na rowerze za pośrednictwem sieci szlaków rowerowych.
Ciekawe miejsca na szlaku:
Bielsko – warsztaty archeologiczne organizowane w lipcu przez Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym.
Karczmiska – XIX wieczny zespół dworsko-parkowy (obecnie przedszkole) oraz powyżej dworu, klasycystyczny kościół z tego samego okresu z XVIII-wieczną drewnianą dzwonnicą. Pomnik przyrody dąb Władek z Zagrzęby o obwodzie pnia ponad 8 metrów.
Kazimierski Park Krajobrazowy został powołany w 1979 r. Zajmuje on obszar 13670 ha, zaś otulina 25000 ha. Na terenie Powiatu Opolskiego znajduje się tylko fragment parku o powierzchni 1690 ha i 4560 ha otuliny. Pod względem administracyjnym fragment ten występuje na terenie gminy Karczmiska i gminy Wilków. Kazimierski Park Krajobrazowy obejmuje fragment Płaskowyżu Nałęczowskiego i Równiny Bełżyckiej oraz piękny przełom Środkowej Wisły i wschodni skraj Równiny Radomskiej. Różnice wysokości między dnem doliny Wisły a krawędzią płaskowyżu dochodzą do 90 m. Na stromych zboczach przełomu odsłonięte zostały białe, wapienne skały podłoża. Sam płaskowyż pocięty jest gęstą siecią lessowych wąwozów, dochodzących do 30 m głębokości. Szczególną osobliwością geomorfologiczną parku jest wspaniała, 90-metrowej wysokości, niemal pionowa skarpa nadbudowana lessem, wznosząca się ponad ujściem rzeki Chodelki do Wisły, w rejonie wsi Dobre. Skarpa jest objęta szczególną ochroną jako rezerwat przyrody. Kazimierski Park Krajobrazowy jest rejonem występowania wielu źródeł wód powierzchniowych. Najpiękniejsze z nich znajdują się w dnach wąwozów w rejonie wsi Rogów. Szata leśna pokrywa ok. 20% powierzchni parku. Lasy liściaste porastają przede wszystkim zbocza wąwozów i nie tworzą na ogół większych zwartych kompleksów. Najcenniejsze florystycznie są niewielkie fragmenty muraw stepowych, które zachowały się na skarpie w Dobrem, w rejonie Męćmierza, na wzgórzu Albrechtówka, na Górze Trzech Krzyży i na skarpie w rejonie Janowca. Gdzieniegdzie można tam jeszcze spotkać tak rzadkie i ciekawe rośliny jak: wisienka stepowa, zawilec wielkokwiatowy, miłek wiosenny, oman wąskolistny, ostnica włosowata. W świecie zwierząt Kazimierskiego Parku Krajobrazowego na szczególną uwagę zasługują owady stepowe, występujące na skarpie w Dobrem oraz ptaki doliny Wisły. Na jednej z piaszczystotrawiastych wysp wiślanych utworzono rezerwat przyrody chroniący stanowiska lęgowe takich ptaków jak: ostrygojad, rybitwa białoczelna, mewa czarnogłowa, sieweczka obrożna.
Kębło – Kapliczka Matki Bożej Kębelskiej; tradycja kultu sięga XIII w.
Obliźniak – przez miejscowość kursuje nałęczowska kolejka wąskotorowa.
Opole Lubelskie – w XIV w. gród z drewnianym zamkiem założony przez księcia opolskiego Władysława Opolczyka; prawa miejskie od 1418 r.; w XVI-VII w. silny ośrodek kalwinizmu; w 1761 r. pierwsza w Polsce szkoła rzemieślnicza; zachowany tzw. otwarty układ urbanistyczny z XIV-XVII z dwoma rynkami;
Warto zobaczyć:
- XVII-wieczny pałac Lubomirskich, przekształcony w latach 1766-1773 na okazałą rezydencję, która miała być konkurencyjna do pałacu Czartoryskich w Puławach. Przekształcony póYniej w koszary, obecnie jest siedzibą Liceum Ogólnokształcącego.
- Kościół parafialny pw. WNMP z 1650-75 r. z cenną polichromią.
- Dzwonnicę z II poł. XVII w.
- Klasztor trójskrzydłowy – obecnie plebania z l. 1740-48.
- Budynki kolegium pijarskiego z ok. 1750 r.
- Zespół pałacowo-parkowy w Niezdowie z XVIII–wieczną rezydencją Lubomirskich.
- Cukrownię z 1884 r.
- Pomnik przyrody – jeden z najstarszych wiązów na Lubelszczyźnie.
Poniatowa – wieś istniała już przed 1382 r. w XV w. był tu folwark. Miejscowość powstała w latach czterdziestych XX w. W okresie międzywojennym działały Zakłady Tele i Radiotechniczne. W 1941 r. niemiecki obóz dla jeńców radzieckich; w 1942 r. obóz pracy dla Żydów. W 1943 r. egzekucja ok. 15 tys. Żydów. Dziś upamiętnia to obelisk z tablicą pamiątkową poświęconą 22.892 ofiarom hitleryzmu. Najmłodsza i jednocześnie jedna z najładniej położonych stacji na całej sieci NKD. Położona na leśnej polanie w pobliżu zakładów elektrotechnicznych. Zbudowana w latach 50-tych. Budynek posiada na piętrze część mieszkalną. Na stacji znajduje się tor główny i manewrowy oraz jeden ładunkowy.
Rozalin – pomnik upamiętniający akcję żołnierzy BCH uwolnienia w 1943 r. junaków z niemieckiego obozu pracy przymusowej w Rozalinie. Stacja węzłowa, w tym miejscu tory rozchodziły się do Karczmisk, Opola Lubelskiego i Poniatowej. Zbudowana na bazie trójkąta z budynkami stacyjnymi wewnątrz. W latach świetności codziennością było skomunikowanie sześciowagonowych składów pociągów jadących z Poniatowej do Karczmisk oraz z Nałęczowa do Opola Lubelskiego. Ciekawostką były tu pociągi zestawione z wózków kłonicowych załadowanych dłużycą.
Wąwolnica – jedna z najstarszych osad na Lubelszczyźnie powstała w XI/XII w. W Wąwolnicy mieści się Sanktuarium Matki Boskiej Kębelskiej, kult cudownej figurki sięga prawdopodobnie końca XII w. W miejscowości warto zwiedzić neogotycki kościół parafialny z 1914 r. oraz XIV wieczną gotycką kaplicę.
Wymysłów – budynek stacji kolei wąskotorowej. Na stacji pozostała studnia, która zaopatrywała w wodę obsługę stacji a może i doraźnie parowozy.
Opracował:
Jacek Rosły